İslâm ve Demokrasi

Prof. Dr. Metin HEPER

28 Ocak 2005 - 16:30

Bilkent Üniversitesi siyaset bilimi profesörü Metin Heper, konuşmasında devlet, demokrasi, din, milliyetçilik ve ordu olgularını ve aralarındaki girift ilişkiyi irdelemek suretiyle İslâm ve demokrasi açısından bugün Türkiye’de gelinen nokta üzerine bir değerlendirme sundu.

Osmanlı geleneği ile Batı’daki siyasi yapılanma arasındaki farklılığa vurgu yapan Heper, kilise-devlet ayrışması mânasında laiklik kavramının ortaya çıktığı Fransa örneğinden farklı olarak Türkiye’deki uygulamanın daha ziyade sekülerleşme şeklinde tanımlanması gerektiğine dikkat çekti. Buna göre, Fransa’da Ortaçağ’dan itibaren görev ve fonksiyonları açısından kilise ve devlet arasında keskin bir ayırım söz konusu idi ve devleti temsil eden sivillerin giderek kiliseye ait bazı görevleri devralması biçiminde laiklik kavramı ortaya çıktı. Dinle devletin iç içe geçtiği Osmanlı İmparatorluğu’nda ise özellikle Tanzimat’tan itibaren dinin devlet hayatından uzaklaştırılması ve kişisel inanç düzeyinde tutulması anlamında sekülerleşme süreci söz konusu idi. Türkiye Cumhuriyeti’nin de temelinde yatan bu düşünceye göre, dinin gelişmeye engel olmayan ya da rasyonel düşünceye set çekmeyen bir yorumu teşvik edilmeye çalışıldı. Heper’e göre bu, Diyanet İşleri Başkanlığı gibi bir kurumun tesisinin de altında yatan başlıca sebeptir. Ayrıca aslında Osmanlı yönetim biçimi hiçbir zaman teokrasi olmadığı gibi bazı seküler kodların ve örfî hukukun sistemde yerini aldığı bir yapıya sahipti. Yine Heper’in işaret ettiği üzere, Türkiye özellikle diğer müslüman ülkelerle karşılaştırıldığında, bir yandan diyaneti diğer yandan laik eğitimiyle, hem demokratik ve modern hem de müslüman görünümüyle başarılı bir sekülerleşme projesine işaret etmektedir. Heper’e göre, toplum-fert-devlet menfaatleri arasındaki denge ve cumhuriyet-demokrasi-laiklik kavramları veya vurguları üzerinde farklı anlayışlar ve zaman zaman da gerginlikler söz konusu olsa bile bugün gelinen nokta ümit vericidir. Söz konusu gerginlikler de birey düzeyinde yaşanan İslâm’ın pek çok kişi tarafından bunun ötesine taşınmak niyeti olmadığının daha da anlaşılması ile çözülecektir. Nitekim dini kişisel inanç düzeyinde yaşayan ve aynı zamanda kimi çevrelerce Hıristiyan Klüp olarak kabul edilen Avrupa Birliği’ne girmek için mücadele veren muhafazakar-demokrat kimlikli bir siyasî partinin iktidarındaki Türkiye bugün din ile devlet arasında yaşanan bir barış sürecine işaret etmektedir.
Arkadaşına Gönder
Yazdır
 
     

     
 

  Kütüphane KATALOG TARAMA

  METİN ERİŞİMLİ VERİ TABANLARI

   İlahiyat Makaleler VT (PDF)
    Türk Tarih, Edebiyat, Kültür ve Sanat Tarihi Makaleleri VT (PDF) (YENİ)
    Dokümantasyon VT (PDF)
    Osmanlıca Makaleler VT (PDF)
    Risaleler VT (PDF)
    Osmanlı Salnâmeleri VT (PDF)
  KÜNYE ERİŞİMLİ VERİ TABANLARI
    İlahiyat F. Tezler Kataloğu VT
    Türkiye Kütüphaneleri VT
    Makaleler VT
    Meşihat Defterleri 
          Kataloğu VT
(YENİ)
    Kadı Sicilleri Kataloğu VT
   Ulema Sicil Dosyaları VT (YENİ)
  ARŞİV VERİ TABANLARI
    Hüseyin Hilmi Paşa Evrakı
    Yusuf İzzeddin Efendi Evrakı
    Muhammed b. T. et-Tancî Evrakı 
    Ziyad Ebüzziya Evrakı 
    Orhan Şaik Gökyay Evrakı
    Kemal Batanay Müzik Arşivi
    Mehmed Safayhi Evrakı
    Veysel Paşa Evrakı
    Rıza Tevfik Bölükbaşı Evrakı
   Cüneyd Kosal Türk Musikisi
         Arşivi (PDF)
 
    Bora Keskiner Koleksiyonu (YENİ)
    Timur Kocaoğlu Evrakı (YENİ)
   Kütüphane Yayın Teklif Formu
    Elektronik Kaynaklar
    Linkler             Üyelik
    Anket

    İletişim








 












 
     

  Etkinlikler
           Konferanslar
                2001 Yılı Konferansları
                2002 Yılı Konferansları
                2003 Yılı Konferansları
                2004 Yılı Konferansları
                2005 Yılı Konferansları
              - Is Islam a "Religion"?
              - Tanrı'nın Varlığı
              - Osmanlı'da Karagöz, Tasav...
              - Osmanlı İmparatorluğu'nun...
              - Batı Felsefesinde Yeni Bi...
              - Klasik İslâm Düşüncesinde...
              - Türkiye'de Batılılaşma ve...
              - Dünya Kamuoyunda ABD (The...
              - İslâmcılık : Bir Modern M...
              - İslâm ve Demokrasi
              - Ah! Yemen : Osmanlı'nın Y...
                2006 Yılı Konferansları
                2007 Yılı Konferansları
                2008 Yılı Konferansları
                2009 Yılı Konferansları
                2010 Yılı Konferansları
                2011 Yılı Konferansları
                2012 Yılı Konferansları
           Sempozyumlar
           İlmî Toplantı ve Paneller
           Sosyal ve Kültürel Etkinlikler
           Atölye Çalışmaları
           Seminerler