Ulema Veritabanı Projesi

İslam tarihi boyunca üretilmiş tabakat türü eserlerdeki verilerin kaydedilmesini gaye edinen bir biyografi veri tabanı olan Ulema Veri Tabanı (UVT) İSAM’ın ansiklopedilerinde yazılacak biyografi maddelerini destekleyecek bir veri havuzu oluşturmak amacıyla 2019 yılında kuruldu. Bu çerçevede, İslam tarihi boyunca farklı coğrafyalarda yaşamış bütün müslüman âlim ve sufilerin biyografilerinin kaydedilebileceği ve kaydedilen biyografik veri içinde tarih, yer, mezhep, disiplin, uzmanlık, ilişki vb. birçok değişken üzerinden arama ve filtreleme yapılabilecek bir veri tabanı olarak geliştirildi.

2019-2020 yılları arasında altı kişilik bir kadro ile Taşköprizâde Ahmed Efendi’nin (ö. 1561) eş-Şekāiku’n-nu‘mâniyye fî ulemâi’d-devleti’l-Osmâniyye adlı tabakat eseri üzerinden bir pilot proje yürütüldü. Bu çalışmalar sırasında eş-Şekāik’taki bir kısım biyografi okunarak mevcut biyografik verinin olay merkezli, ilişkisel ve kaynaklı şekilde nasıl kaydedilebileceği tartışıldı. Ardından, oluşturulan pilot veri tabanına bu kaynaktaki bütün biyografiler girilip editörlük aşamalarından geçirilerek kontrol edildi.

2020 yılı sonunda ortaya çıkan pilot veri tabanı, 2020-2023 yılları arasında yeni katılan araştırmacılarla büyüyen daha geniş bir araştırmacı kadrosuyla Nev‘îzâde Atâî’nin Hadâiku’l-hakâik fî tekmileti’ş-Şekāik, Şeyhî Mehmed Efendi’nin Vekâyiu’l-fuzalâ ve Necmeddin el-Gazzî’nin el-Kevâkibu’s-sâire bi-a‘yâni’l-mi’eti’l-âşira adlı tabakat kitaplarındaki veriler dikkate alınarak tâdil edildi ve geliştirildi.

Ulema Veri Tabanı, son yıllarda Türkiye’de ve dünyada dijital beşerî bilimler çerçevesinde müslüman ilim adamlarının ve seçkinlerin hayatları, İslam coğrafyasında faaliyet gösteren kurumlar ve üretilen yazılı eserler gibi muhtelif konularda çalışmalar yapan araştırmacılara tahkik ve tasnif edilmiş, kaynaklı ve kronolojik tarihî verilere kolayca ve bir arada ulaşma imkânı sunmaktadır. Bunun yanı sıra gerek tasarımı ve gerek filtreleme imkânları ile araştırmacılara yeni araştırma soruları üretme ilhamı da vermektedir. Her geçen gün büyüyen ve gelişen veri içeriği ile Ulema Veri Tabanı’nın pek yakın bir gelecekte İslam tarihinin farklı alanlarında çalışma yapan araştırmacılar için sıklıkla başvurulan bir araştırma platformu hâline gelmesi beklenmektedir.