Prof. Dr. Murteza Bedir tarafından tahkik edilen Te'sîsü'n-Nezâir: Birinci ve İkinci Versiyon İSAM Klasik Eserler dizisinden yayımlandı. Eser, hem daha önce Te’sîsü’n-Nazar adıyla neşredilen versiyonun hem de ilk kez bu çalışmayla neşredilmiş olan ilk versiyonunun tahkiklerinin yanında Kerhî’nin el-Usûl’ü ile Nesefî’nin bu esere şerhinin tahkiklerini ihtiva etmektedir.

Te’sîsü’n-Nezâir adlı eser, Mecelle’nin baş kısmında gelişmiş bir formunu gördüğümüz ve İslam hukukunun temel prensiplerini konu edinen kavâid (kavâid-i külliyye) türünün öncü örneklerindendir. Eser aynı zamanda, İslam hukuk okullarının görüş ayrılıklarının dayandığı esasları hilâf ilmi çerçevesinde ele alan özgün bir çalışmadır. Bu özelliğiyle Te’sîsü’n-Nezâir, hukukçular arası ihtilafların ilkelere irca edilmesine dayanan ve zamanla gelişecek olan tahrîcü’l-fürû‘ ale’l-usûl edebiyatının erken örneklerinden biri, hatta muhtemelen ilki olarak değerlendirilebilir.

Söz konusu eser, daha önce Te’sîsü’n-Nazar adıyla ve Ebû Zeyd ed-Debûsî’ye (ö. 430/1039) nispetle birkaç defa neşredilmiştir. Ancak Prof. Dr. Murteza Bedir tarafından tahkik edilen elinizdeki çalışmada eserin gerçek adının Te’sîsü’n-Nezâir, müellifinin ise Ebû Ca‘fer Ahmed b. Abdullah eş-Şîrmârî (V/XI. yüzyıl ortaları) olduğu tespit edilmiştir.

Bedir’in çalışmasında, eserin bütün yazma nüshaları toplanmış ve nüsha aileleri çıkarılarak eserin iki farklı versiyonu ortaya konmuştur. 14 (on dört) yazma nüshaya dayanmak suretiyle eserin iki farklı versiyonu “Te’sîs I” ve “Te’sîs II” başlıklarıyla birlikte yayımlanmıştır. Bu çerçevede Te’sîs II, önceki neşirlerin yeniden tahkiki niteliğini taşırken, Te’sîs I ilk defa Bedir’in bu çalışmasıyla neşredilmiş olmaktadır. Bu yönüyle çalışma, iki versiyona sahip klasik eserlerin ilmî usuller çerçevesinde nasıl yayımlanması gerektiğine dair de örnek bir uygulama sunmaktadır. 

Ayrıca, Bağdatlı meşhur Hanefî fakihi Ebü’l-Hasan el-Kerhî’nin Usûlü’l-Kerhî adlı eseri ile Nesefî’nin bu esere yazdığı örneklerle açıklamalı şerhi de Te’sîsü’n-Nezâir’in neşir geleneğine sadık kalınarak Bedir tarafından tahkik edilip çalışmanın sonuna eklenmiştir. 

Te’sîsü’n-Nezâir ve Usûlü’l-Kerhî’nin önceki neşirlerindeki eksiklikleri büyük ölçüde gideren bu kapsamlı tahkik çalışması, Te’sîsü’n-Nezâir’in şimdiye kadar yayımlanmamış orijinal versiyonunu da ihtiva etmesi bakımından ilmî literatüre kıymetli bir katkı mahiyetindedir.